نقش نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی

از نقش پررنگ نیروی هوایی در 8 سال دفاع مقدس نمی توان چشم پوشی کرد. نیرویی که در اوج تحریمات تسلیحاتی و قطعات هواپیما باز هم دوشادوش دیگر یگان های ارتش و سپاه حماسه می آفرید. بعد از انقلاب اسلامی، متاسفانه چندی از خلبانان و پرسنل نیروی هوایی در جریان کودتا پایگاه نوژه دستگیر و زندانی شدند. این ماجرا باعث کاسته شدن اعتماد دولتمردان و انقلابیون به ارتش و از جمله نیروی هوایی ارتش شد. اما با آغاز جنگ و رشادت های روز افزون نیروی هوایی کم کم ماجرای پایگاه نوژه به فراموشی سپرده شد و باعث جلب دوباره اعتماد سیاستمردان به نیروی هوایی شد. 

* کودتاگران در دادگاه انقلاب

با شروع جنگ تحمیلی در 31 شهریور 1359، یگان های مخلتف عراق برای تصرف غرب کشور هجوم آوردند و در همان روز های اول جنگ با مقاومت پراکنده گردان ها و هنگ های نیروی زمینی ارتش روبرو شدند. صدام تصمیم داشت شهر های خرمشهر، آبادان، اهواز و قصر شیرین را به تصرف خود در آورد و حداکثر تا یک هفته تهران را فتح کند اما در روز 1 مهر 1359، دقیقا یک روز بعد از آغاز جنگ تحمیلی، نیروی هوایی ارتش اولین عملیات خود را به نام عملیات کمان 99 آغاز کرد. در این حمله قریب به 140 هواپیمای ایرانی شرکت داشتند. هدف اصلی این عملیات بمباران فرودگاه ها و پایگاه های هوایی نیروی هوایی و هوانیروز عراق در مناطق کرکوک، موصل، رشید، حبانیه، ناصریه، شعیبیه، کوت و المثنی بود. در این عملیات از جنگنده بمب افکن های اف-4 و اف-5 برای بمباران اهداف در داخل خاک عراق، شکاری-رهگیر های اف-14 برای حفاظت از بمب افکن ها و سوخترسان ها، تانکر های سوخت رسان 707 و 747 و در نهایت سی-130 ها برای به دست آوردن اطلاعات الکترونیکی برای پیدا کردن محل سام ها و ضد هوایی های عراق استفاده وسیع شد. کمان 99 موفقیت آمیز بود و باعث برتری هوایی ایران بر آسمان در روز های اول جنگ شد. 

*اف-4 فانتوم، یکی از دو بمب افکنان ایران که در عملیات کمان 99 نقش به سزایی داشتند.

در تاریخ 7 آذر 1359، نیروی دریایی و نیروی هوایی ارتش عملیاتی مشترک تحت عنوان عملیات مروارید برای از بین بردن شناور های نیروی دریایی عراق آغاز کردند. در این عملیات نیروی هوایی 1 فروند اف-4 فانتوم را از دست داد و یک فروند اف-4 دیگر آسیب دید ولی در پایگاه بوشهر سالم به زمین نشست. در این عمیات فانتوم های ایران 3 فروند میگ-23 را نابود کردند و حداقل 13 فروند کشتی موشک انداز عراق را با موشک ماوریک از بین برند. از خلبانان معروف این عملیات میتوان به شهید عباس دوران، شهید حسین خلعتبری و شهید یاسینی اشاره کرد. بعد از عمیلت مروارید نیروی دریایی عراق هیچگاه موفق به بازیابی شناور های خود در 8 سال جنگ نشد و این نیرو تقریبا منحل شد.

*حمله یگان های هوایی، دریایی و موشکی ارتش به نیروی دریایی عراق

در 15 فروردین 1360، نیروی هوایی عملیات اچ-3 را انجام داد. این عملیات یکی از بی نظیر ترین عملیات های هوایی در تاریخ حساب می شود. در این عملیات نیروی هوایی ایران پایگاه هوایی الوید را در غرب عراق در نزدیکی مرز اردن مورد بمباران هوایی قرار داد. در این عملیات 2 فروند بمب افکن سنگین توپولوف-16، 3 فروند هواپیمای آنتونوف-12، 2 فروند میراژ اف-1، 6 فروند میگ-21، 8 فروند میگ-23 و 4 فروند بالگرد تهاجمی میل-24 منهدم شدند.

*نقشه عملیات اچ-3

در 8 مهر 1359، نیروی هوایی کشور عملیات اوسیراک را در دستور کار قرار داد. در این عملیات اف-4 های نیروی هوایی ارتش به عمق خاک عراق نفوذ کرده و تاسیسات اتمی اوسیراک را مورد حمله قرار دادند. این تاسیسات در حال تکمیل شدن بود و قرار بود اولین سلاح هسته ای عراق در این نیروگاه تولید شود. این عملیات موفق آمیز بود و نیروگاه اوسیراک را به صورت نیمه تخریب کرد و 2 هفته بعد نیروی هوایی اسرائیل با انجام عملیاتی این نیروگاه را به طور کامل تخریب کردند. 

*اف-4، هواپیمای وفادار نیروی هوایی ارتش

با تشکر از وقتی که برای خواندن این مطلب صرف کردید

نویسنده: پارسا (بخش نظامی)