* تمبر یادبود حادثه 12 تیر 1367
امروز 12 تیرماه, بیست و پنجمین سالگرد سقوط ایرباس هما توسط ناو وینسنس نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس است.
مقدمه حادثه*صفحه نمایش ناو وینسنس
ناو وینسنس واره آبهای ایران شده و با گذشتن از خط منطقه جنگی تعیین شده توسط ایران با حداکثر سرعت به تعقیب و شلیک توپ به قایق ها میکند, قابل ذکر است که این ناو در طول ماه قبل 15 بار وارد آبهای ایران شده بود, در حالی که ناوهای وینسنس و مونتگمری در حال گشودن آتش به سمت قایق های ایرانی بودند, ایرباس 300 پرواز 655 بندرعباس به دوبی با 20 دقیقه تأخیر بدون آگاهی از کارزاری که در حال وقوع است از بندرعباس تیک آف کرده و برفراز خلیج فارس و منطقه درگیری به سمت امارات با سیگنال غیر نظامی شروع به اوجگیری میکند.
برخلاف ادعای ویلیام راجرز فرمانده ناو وینسنس USS Vincennes که هواپیما را در حال شیرجه با سرعتی زیاد به سمت ناو و خارج از کوریدور پروازهای بین المللی ذکر میکرد دریادار دیوید کارلسون فرمانده ناو USS Sides که در حال دیدن هواپیما با دوربین و درون رادار بود میگوید هواپیما با جثه بزرگ, سرعت پائین در حال صعود بود و هیچکدام از پارامترهای هواپیمای جنگی را نشان نمیداد و طبق داده های راداری کاملا در دالان هوایی پرواز میکرد بعلاوه درصورتی که هواپیما اف-14 بود این هواپیما قادر به حمله به اهداف دریایی نمیباشد و خطری ما را تهدید نمیکرد وی ادامه میدهد برخلاف ادعای فرمانده ناو وینسنس هواپیما به سمت ناو در حرکت نبود بلکه ناو در حین تعقیب قایق های تند رو خود را در مسیر ایرباس قرار داده بوده است حتی ناو برای اجتناب از پرواز به روی ناو به سمت راست تغییر مسیر داده و در نهایت برای پرهیز از ناو مونتگمری با اخطار ناو سایدز مجددا به راست گردش میکند که داده های استخراج شده راداری ناو وینسنس این گفته را تائید میکند .
* مسیر واقعی پرواز 655 ایران ایر
در آخرین اقدام درخواست رهگیری ایرباس توسط هواپیماهای ناو هواپیمابر حاضر در منطقه میشود که به دلیل خطر اصابت آتش خودی اقدام به رهگیری نمیشود, در نهایت با شلیک دو موشک استاندارد ایرباس ایران ایر با 290 سرنشین سقوط کرده و هفتمین سانحه هوایی پر تلفات تاریخ رقم میخورد.
واکنش ها پس از سقوط
با انعکاس تصاویر اجساد و قطعات هواپیمای ایرباس شناور بر آب در رسانه های جهان ابعاد این فاجعه بشری نمایان شده و کاخ سفید ابتداء با سکوت خبری و پرهیز از اقرار به خطای ناو وینسنس در برقراری ارتباط و برآورد صحیح اطلاعاتی, ایران را به دلیل فرستادن هواپیمای خود به منطقه درگیری و جواب ندادن به پیام اخطار در قبول مسولیت این فاجعه شریک دانست, در این گزارش هیچ اشاره ای به اشتباه ناو در برقراری ارتباط صحیح با ایرباس, اشتباه در تعیین موقعیت هواپیما و بودن ناو وینسنس در آبهای ایران در زمان شلیک نشده است.
تمام خدمه ناو وینسنس ابتدا در دادگاه اظهار بر رفتار خصمانه هواپیما و شیرجه آن بر روی ناو و فرستادن کدهای نظامی کردند ولی سپس با جوابهای مثل "فکر میکنم", "شاید" و "به نظر میآمد" در نشان دادن دلیلی قطعی برای شلیک متزلزل شدند, آدمیرال ویلیام فوگاتی با همکاری تیمی از روانشناسان به تحقیقی مستقل در یافتن دلیل این اقدام پرداختند, آنها نتیجه گرفتند که در محیط جنگی و ترسناک جنگ که از قبل ذهن کارکنان کشتی آماده قبول حمله اف-14 ایران شده است شخص دچار توهمی که در روانشناسی به آن scenario fulfillment میگویند میشود و ذهن وی تمام واقعیات را به طوری که انتظارات شخص است تغییر میدهد, وی اشاره میکند به همین دلیل افسران ناو علارقم داده های راداری تصور میکردند هواپیما اف-14 و در حال شیرجه بر روی ناو است.
فاگتی در ادامه اشاره میکند تئوری دیگری که در اشتباه کردن ایرباس با اف-14 وجود دارد این است که اوپراتور رادار ناو موفق به گرفتن سیگنال های اف-14 ای که روی باند فرودگاه بندرعباس بوده شده و وقتی مشغول شناسایی ایرباس بوده فراموش میکند که هوک رادار را از اف-14 باز کرده و روی ایرباس هوک کند به همین دلیل ایرباس بر روی صفحه تکتیکال دیسپلی ناو با نام اف-14 ظاهر میشود.
طبق اطلاعات داده شده از ICAO ایرباس برخلاف ادعای امریکا کاملا در مسیر, سرعت و جهت تعیین شده در حال پرواز بوده است, آمریکا 4 پس از سال انکار بلاخره به تجاوز ناو به آبهای ایران برخلاف قوانین درگیری ارتش آمریکا اعتراف میکند.
جعبه سیاه ایرباس هیچگاه ظاهرا پیدا نشد.
آمریکا ایران متهم کرد که ایران جعبه سیاه را پیدا کرده است ولی بدلیل اطلاعات جعبه دال بر مسیر اشتباه هواپیما و جواب ندادن خلبان به هشدار رادیویی ان را فاش نمیکند, ایران نیز آمریکا را متهم به یافتن و مخفی نگه داشتن آن به دلایل مشابه کرد.
پس از فشارهای زیاد مطبوعاتی و تحت قانون آزادسازی اسرار توسط سیا پس از 20 سال, سازمان سیا اسرار روز 3 جولای 1983 را آزاد ساخت, درحالی که اکثر مطالب سانسور شده بود ولی کلمه Blackbox را جا انداخته بودن, همچنین اکثر متن 5 صفحه ای گزارش یافتن جعبه سیاه ایرباس ایران و اطلاعات پروازی و مکالمات رادیویی پرواز655 قبل از انتشار سیاه و ناخانا شده است.
به گفته دریادار دیوید کارلسون فرمانده وقت ناو USS Sides "دولت هیچگاه نخواست ابعاد پنهان این رویداد آشکار و به بحث گذاشته شود, در صورتی که اگر یکی از سرنشینان ایرباس ملیت آمریکایی داشت قضیه کاملا شکل دیگری میگرفت".
در پایان یاد قربانیان پرواز 655 را گرامی داشته و این فاجعه را به بازماندگان آن عزیزان تسلیت میگوییم.
نویسنده: پارسا(بخش نظامی)
منابع: ویکی پدیا- صفحه ایران ایر فورس در فیس بوک